सुपर जाकी: डॉ. पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठ (PDKV), अकोला यांनी २०२५ च्या रब्बी हंगामासाठी हरभऱ्याचा (Chickpea) नवीन वाण ‘ए.के.जी. १४०२’ म्हणजेच ‘सुपर जाकी’ (Super Jaki) प्रसारित केला आहे. हा वाण यांत्रिक काढणीसाठी (Mechanical Harvesting) अत्यंत उपयुक्त असून मर रोगास (Wilt Disease) प्रतिकारक आहे, ज्यामुळे शेतकऱ्यांच्या उत्पादन खर्चात मोठी बचत होणार आहे.
अकोला, महाराष्ट्र:
शेतकरी मित्रांनो, रब्बी हंगामाची तयारी करत असलेल्या हरभरा उत्पादकांसाठी डॉ. पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठ, अकोला यांनी एक अत्यंत आनंदाची बातमी दिली आहे. कृषी विद्यापीठाने २०२५ च्या हंगामासाठी हरभऱ्याचा एक नवीन आणि सुधारित वाण (New Variety) विकसित केला असून, त्याचे नाव ‘ए.के.जी. १४०२’ अर्थात ‘सुपर जाकी’ असे आहे. हा वाण विशेषतः यांत्रिक काढणीसाठी विकसित करण्यात आला असून, तो मर रोगालाही सहनशील आहे.
‘सुपर जाकी’ (AKG-1402): यांत्रिक काढणीसाठी वरदान
सध्या हरभरा काढणीसाठी मजुरांची मोठी समस्या भेडसावत आहे. वेळेवर मजूर मिळत नाहीत आणि मिळाले तरी मजुरीचे दर खूप वाढले आहेत, ज्यामुळे शेतकऱ्यांचा उत्पादन खर्च वाढतो. या समस्येवर तोडगा म्हणून डॉ. पंजाबराव देशमुख कृषी विद्यापीठाच्या कडधान्य संशोधन विभागाने ‘सुपर जाकी’ हा नवीन वाण विकसित केला आहे. हा वाण यांत्रिक पद्धतीने, म्हणजेच कंबाईन हार्वेस्टरने (Combine Harvester) काढणी करण्यासाठी पूर्णपणे योग्य आहे.
काय आहेत ‘सुपर जाकी’ वाणाची प्रमुख वैशिष्ट्ये?
कृषी तज्ज्ञ निखिल चव्हाण (MSc Agri.) यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, ‘सुपर जाकी’ वाणाची अनेक वैशिष्ट्ये शेतकऱ्यांसाठी फायदेशीर ठरणार आहेत:
-
यांत्रिक काढणीस योग्य: या वाणाच्या झाडाची उंची २ ते २.५ फूट असून, झाडाला लागणारा पहिला घाटा जमिनीपासून २५ ते २८ सेंटिमीटर उंचीवर लागतो. यामुळे हार्वेस्टरने कापणी करणे अत्यंत सोपे होते.
-
मर रोगास प्रतिकारक: हा वाण ‘फ्युझारियम विल्ट’ म्हणजेच मर रोगासाठी सहनशील आहे, ज्यामुळे रोगामुळे होणारे नुकसान टाळता येते.
-
जाड आणि आकर्षक दाणे: ‘सुपर जाकी’च्या १०० दाण्यांचे वजन २५ ते २७ ग्रॅम इतके आहे, ज्यामुळे दाणे टपोरे आणि आकर्षक दिसतात.
-
उत्तम उत्पादन: योग्य व्यवस्थापन केल्यास हा वाण भरघोस उत्पादन देण्याची क्षमता ठेवतो.
भरघोस उत्पादनाची क्षमता
‘सुपर जाकी’ (AKG-1402) या वाणाची सरासरी उत्पादन क्षमता हेक्टरी २० ते २५ क्विंटल इतकी आहे. मात्र, जर शेतकऱ्यांनी योग्य नियोजन आणि खत व्यवस्थापन केले, तर हेक्टरी २८ क्विंटलपर्यंत उत्पादन घेता येऊ शकते. हा वाण शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नात निश्चितच वाढ करणारा ठरू शकतो.
शून्य मशागत तंत्रज्ञानातून सिद्ध झालेली क्षमता
मागील वर्षी या वाणाची शून्य मशागत तंत्रज्ञानावर (Zero Tillage Technology) टोकण पद्धतीने लागवड करून एक छोटा प्रयोग करण्यात आला. त्यातील निवडक ८ झाडांपासून १९८ ग्रॅम, म्हणजेच प्रति झाड सरासरी २४.५ ग्रॅम उत्पादन मिळाले. तर, सर्वोत्तम ५ झाडांपासून २९७ ग्रॅम, म्हणजेच प्रति झाड तब्बल ६० ग्रॅम उत्पादन मिळाले. यावरून या वाणाची उत्पादन क्षमता किती जबरदस्त आहे, याचा अंदाज येतो.
शेतकऱ्यांसाठी का आहे हा वाण फायदेशीर?
‘सुपर जाकी’ हा वाण शेतकऱ्यांचा मजुरीवरील खर्च वाचवतो, मर रोगामुळे होणारे नुकसान टाळतो आणि भरघोस उत्पादन देतो. त्यामुळे हा वाण शेतकऱ्यांसाठी एकंदरीत खूपच फायदेशीर ठरू शकतो. येत्या रब्बी हंगामात शेतकरी या नवीन वाणाची निवड करून आपले उत्पादन वाढवू शकतात.
