माणिकराव खुळे : सप्टेंबरमधील अतिवृष्टीनंतर ऑक्टोबरमध्येही पावसाची शक्यता कायम; मात्र तीव्रता कमी राहणार असल्याचा हवामान तज्ज्ञ माणिकराव खुळे यांचा अंदाज.
पुणे:
सप्टेंबर महिन्यात परतीच्या पावसाने राज्यात अक्षरशः थैमान घातले. अनेक भागांमध्ये झालेल्या अतिवृष्टीमुळे शेतकऱ्यांच्या हातातोंडाशी आलेला घास हिरावला गेला. या पार्श्वभूमीवर, आता ऑक्टोबर महिन्यात हवामान कसे राहील, याची धास्ती शेतकऱ्यांना लागली आहे. या संदर्भात निवृत्त हवामान शास्त्रज्ञ माणिकराव खुळे यांनी महत्त्वाचा अंदाज वर्तवला असून, ऑक्टोबरमध्ये पावसाची शक्यता असली तरी त्याची तीव्रता सप्टेंबरइतकी नसेल, असे त्यांनी स्पष्ट केले आहे.
सप्टेंबरमधील पावसाने वाढवली चिंता
सप्टेंबर महिन्यात झालेल्या मुसळधार पावसामुळे राज्यातील शेतकऱ्यांचे मोठे नुकसान झाले. अनेक ठिकाणी पिके पाण्याखाली गेली, तर काही ठिकाणी काढणीला आलेली पिके वाया गेली. यामुळे शेतकरी वर्ग आर्थिक संकटात सापडला आहे. आता ऑक्टोबर महिन्यातही अशीच परिस्थिती राहिली तर काय होईल, या भीतीने शेतकरी धास्तावला आहे.
ऑक्टोबरच्या पहिल्या आठवड्यात मिळणार दिलासा
हवामान तज्ज्ञ माणिकराव खुळे यांच्या अंदाजानुसार, ऑक्टोबर महिन्याची सुरुवात शेतकऱ्यांसाठी काहीशी दिलासादायक ठरू शकते. महिन्याच्या पहिल्या आठवड्यात, साधारणतः ७ ते ८ तारखेपर्यंत, राज्यात पावसाची उघडीप मिळण्याची शक्यता आहे. या काळात पावसाचा जोर कमी राहील, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना शेतीची राहिलेली कामे उरकून घेता येतील.
ऑक्टोबरमध्ये पावसाची दोन आवर्तने सक्रिय होणार
श्री. खुळे यांनी रब्बी हंगामातील पावसाच्या पाच आवर्तनांचा उल्लेख केला. यापैकी पहिली तीन आवर्तने सप्टेंबर महिन्यातच पूर्ण झाली असून, त्यामुळेच राज्यात अतिवृष्टीसारखी स्थिती निर्माण झाली होती. आता उर्वरित दोन आवर्तने ऑक्टोबर महिन्यात सक्रिय होण्याची शक्यता त्यांनी वर्तवली आहे.
-
चौथे आवर्तन: साधारणपणे ८ ते ९ ऑक्टोबरच्या सुमारास राज्यात पावसाचे चौथे आवर्तन सक्रिय होऊ शकते, ज्यामुळे या काळात पावसाची शक्यता आहे.
-
पाचवे आवर्तन: दिवाळीनंतर, म्हणजेच साधारणपणे १८ ते २० ऑक्टोबरच्या दरम्यान पावसाचे पाचवे आणि शेवटचे आवर्तन सक्रिय होण्याची शक्यता आहे.
‘ला-निना’च्या प्रभावामुळे पाऊस लांबणीवर
साधारणपणे रब्बी हंगामातील चौथ्या आणि पाचव्या आवर्तनात पाऊस पडत नाही. मात्र, यंदा कमकुवत ‘ला-निना’ (La Niña) परिस्थितीचा प्रभाव आणि मर्यादित काळासाठी सक्रिय असलेला ‘निगेटिव्ह इंडियन ओशन डायपोल’ (IOD) यामुळे ऑक्टोबर महिन्यातही पावसाची शक्यता निर्माण झाली आहे, असे श्री. खुळे यांनी स्पष्ट केले.
पाऊस असेल, पण अतिवृष्टी नाही; शेतकऱ्यांनी कसे करावे नियोजन?
शेतकऱ्यांसाठी सर्वात महत्त्वाचा मुद्दा म्हणजे, ऑक्टोबर महिन्यात पावसाची शक्यता असली तरी त्याची तीव्रता सप्टेंबर महिन्याइतकी असणार नाही. “पाऊस आहे, पण अति नाही,” असे श्री. खुळे यांनी नमूद केले. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी घाबरून जाण्याचे कारण नाही. मात्र, त्यांनी हवामानाच्या अंदाजानुसार आपल्या शेतीच्या कामांचे नियोजन करणे आवश्यक आहे. ऑक्टोबरच्या पहिल्या आठवड्यात मिळणाऱ्या उघडिपीच्या काळात पिकांची काढणी, मळणी आणि इतर महत्त्वाची कामे करून घ्यावीत, असा सल्ला त्यांनी दिला आहे.
